Mleko i jego przetwory to ważny składnik zdrowej diety. Poza mlekiem możemy wybrać spośród wielu innych produktów mlecznych, takich jak: jogurty, mleko jogurtowe, kefiry, maślanki, mleka zsiadłe. Mleko to produkt najbardziej wszechstronny pod względem wartości odżywczej. Jest to niezbędny składnik codziennej diety człowieka.
O różnicach pomiędzy gatunkami mleka decyduje przede wszystkim procent zawartości tłuszczu. Mleko odtłuszczone zawiera tyle samo białka, wapnia i witamin B, co mleko pełne, ale mniej witamin A, D i E rozpuszczalnych w tłuszczach.

Do najbardziej znanych i spotykanych na polskim rynku mlecznych napojów fermentowanych należą: jogurt, kefir, mleko zsiadłe, maślanka, oraz sery. Żywe szczepy kultur bakterii dodawane są w celu przedłużenia ich trwałości, a także dla poprawy ich wartości odżywczej i zdrowotnej.

Mleczne produkty fermentowane dzięki zawartych w nich kulturach bakterii (Streptoccocus lactis, Str. cremoris, Str. diacetilactis, Str. thermophilus, Lbc. bulgaricus, Lbc. bifidus i innych) mają zdolność do niszczenia niepożądanej mikroflory gnilnej w jelicie grubym człowieka. Ze względu na tę właściwość produkty te polecane są szczególnie w przypadku biegunek. Należy pamiętać, że regularne spożywanie produktów mlecznych fermentowanych wpływa korzystnie na odporność organizmu na infekcje. Regularne spożywanie tych produktów będzie zapobiegać zmianom chorobowym w jelicie grubym, głównie rozwojowi nowotworów.

Jogurty i kefiry charakteryzuje dużo większa przyswajalność głównych składników odżywczych aniżeli w mleku. Regularne picie maślanki wzmacnia układ nerwowy ze względu na zawarte w niej lecytynę i witaminy z grupy B.

Często spożywanym przez nas produktem mlecznym są lody. Są one również źródłem wapnia. Ich 100-gramowa porcja zawiera 150–160 mg wapnia. Jednocześnie zawierają dużą ilość cukru i tłuszczu, nie są więc polecane osobom, które mają kłopot z utrzymaniem prawidłowej wagi ciała. Dlatego przez dietetyków częściej zalecane są lody owocowe, niezawierające dodatku tłuszczu i białka, wyprodukowane z przecierów i soków owocowych.

Produkty mleczne są źródłem wysokowartościowego białka, wapnia, łatwo przyswajalnego tłuszczu, cukru mlekowego – laktozy oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i witamin rozpuszczalnych w wodzie z grupy B, zwłaszcza ryboflawiny. Nie zawierają natomiast praktycznie witaminy C i obejmują jedynie niewielkie ilości żelaza.

Mleko i jego produkty zaleca się spożywać codziennie. Obok produktów zbożowych, warzyw i owoców powinno być podstawą naszego pożywienia. Spożywanie mniej niż pół litra mleka lub innych produktów mlecznych może doprowadzić do niedoboru wapnia w organizmie. Należy pamiętać, że pełna szklanka mleka zawiera aż 300 mg wapnia, co stanowi około 1/3 całkowitego zapotrzebowania na ten pierwiastek w ciągu doby.

Mleko i produkty mleczne są najlepszym składnikiem budulcowym kości i zębów, dlatego też najwięcej produktów z tej grupy powinny spożywać dzieci i młodzież. Od stopnia uwapnienia kości w wieku młodzieńczym zależy ich odporność na złamania w wieku starszym.

Jak kupować produkty mleczne?

Każdy kupujący powinien pamiętać, że ma wpływ na to co kupuje i zjada. Aby tak było należy kupować produkty mleczne tam, gdzie przechowywane są w warunkach jakie podano na opakowaniu, a więc w lodówce w temperaturze od +2 st. C do +6 st. C. Unikajmy zatem miejsc, w których nie zapewniono odpowiednich warunków przechowalniczych dla produktów mlecznych (poza lodówką lub w niesprawnej lodówce). Przed zakupem sprawdźmy koniecznie termin przydatności do spożycia, czy pojemniki i kubeczki nie są uszkodzone a wieczko nie wybrzuszone. W dużych sklepach samoobsługowych produkty te należy zawsze wybierać na samym końcu zakupów. Jeżeli zakupy robimy w znacznie oddalonym sklepie to zapewnijmy szybki powrót do domu, a w ciepłe dni najlepiej produkty mleczne umieścić w torbie termoizolacyjnej, która utrzymuje zimno około 1 godziny.

Nasza dbałość o właściwy transport i przechowywanie produktów mlecznych na nic się zda jeżeli nie utrzymano właściwych warunków na drodze od producenta do sprzedawcy. Dlatego zawsze zwracajmy uwagę (na ile to możliwe) jak są one dostarczane do sklepu, w którym robimy zakupy, jak są w nim przechowywane i czy nie oferuje produktów nieświeżych.
Jak przechowywać produkty mleczne w domu?

O właściwym postępowaniu z produktami mlecznymi nie możemy zapominać również w domu. Co należy zatem robić? Przede wszystkim należy je umieścić jak najszybciej w lodówce zgodnie z zaleceniami producenta lodówki. Należy również zapewnić swobodny przepływ powietrza w lodówce - artykuły żywnościowe nie powinny dotykać ścianek. Ważne jest, aby zapobiegać obniżaniu temperatury w lodówce: unikać częstego i długiego otwierania drzwi oraz wstawiania jeszcze ciepłych potraw. Rozmrażanie lodówki najlepiej wybrać na taki moment, w którym nie ma dużego zapasu żywności i nie jest gorąco.

Wartości odżywcze poszczególnych produktów mlecznych